Studentenliederboek Karel Heyndrickx
In 1898 verscheen het Studentenliederboek van Karel Heynderickx: een huzarenstuk waarin voor het eerst Vlaamse liederen op dergelijke schaal verzameld en verspreid werden.
Liederboek
Vóór 1890 was er van Vlaamse studentenliederen weinig sprake. Het Io Vivat, Gaudeamus Igitur en het middeleeuws Leuvens vakantielied A, a, a, valete studia behoorden reeds tot het vaste repertoire en ook het Allgemeines Deutsches Kommersbuch kende een groot succes.
In mei 1898 organiseerde Karel Heynderickx de grote viering voor het tienjarig bestaan van Ons Leven en bracht ter ere hiervan zijn liederboek uit waar hij meer dan 3 jaar eerder aan begonnen was.
Heynderickx nodigde enkele vrienden uit op zijn kot voor de eerste vergaderingen. Aanvankelijk wilden zij een “vijftigbundeltjen” uitbrengen; zich beperkend tot studentenliederen met muziek en begeleiding. Al gauw besloten ze dat de studentenwereld te klein zou zijn en dat gans Vlaanderen pas groot genoeg was. Het werk bestond uiteindelijk uit twee delen, met in totaal 167 liederen met bijhorende partituren voor klavierbegeleiding die onderverdeeld werden in vijf categorieën.
Het duurde even vooraleer ze een drukker vonden, maar de ”Algemeene Drukkunstmaatschappij in Brussel besloot de studenten het voordeel van de twijfel te gunnen, zelfs toen bleek dat het werk geen 300 maar 600 bladzijden zou tellen.
Hun liederen verzamelden ze uit verschillende bronnen: een aantal werd voordien al in Ons Leven gepubliceerd, terwijl de rest speciaal voor deze uitgave gecomponeerd waren. Het was de eerste keer dat Vlaamse studentenliederen op deze schaal verzameld en gepubliceerd werden. Mogelijk gebruikte Heynderickx dit boek om het vuur van de taalstrijd aan te wakkeren, wetende dat in deze periode alle studentenbladen verboden werden en dat verschillende bewegingen die mogelijk een verzet op poten konden zetten, ontbonden werden.
Heynderickx verdeelde zijn liederen in vijf categorieën:
- Vaderlandse liederen
- Mengelingen
- Studentenliederen
- Gezelschaps- en drinkliederen
- Liefdesliederen
Illustraties
Naast liederen vinden we ook een aantal fraaie illustraties terug in het werk.
De titelplaat is het werk van kunstschilder Ernest Wante en stelt een dichterlijke jongeling voor, een dromerige student die het schone van zijn land bewondert en bezingt.
Illustraties van Pieter Franciscus Dierckx, die als etser en grafisch ontwerper zijn kunst ten dienste stelde van het verenigingsleven (onder andere ook voor affiches, briefhoofden,…), verluchten elk deel.
De eerste gekleurde plaat diende als inleiding voor de “Vaderlandsche liederen”. De palmtak en de lier verbeelden de roem door de toonkunst verheerlijkt. Links bezingt de minnezanger de heldendaden en het vaderland. Rechts bovenaan bevindt zich een wapentrofee en onderaan een eikentak als zinnebeelden van moed, sterkte en standvastigheid. Centraal ziet men de optocht van een vaderlands leger.
In “Mengelingen” liggen twee hoofdgedachten: blijheid en droefheid. De eerste wordt verbeeld door het zonnige landschap dat tevens de lente en de zomer schetst. De storm op zee spreekt van droefheid in het hart.
In “Studentenleven” zijn de twee kanten van het studentenbestaan weergegeven. De universiteitshallen en de wapens van de verschillende faculteiten wijzen op het wetenschappelijk leven van de student. Het andere deel schetst het leven van de mensen-studenten, in vier types of toestanden. Rechts bovenaan zien we de verstokte blokker en razende boekenvreter. Links prijkt de studentikoze student, en onderaan de gebuisde en de triomferende student. Deze beelden zijn echter ondergebracht in de “Wijngaard des Heeren” en prijken in de kleur van de hoop en de jonkheid.
In “Luim – Gezelschapsliederen - Drinkgezangen” zien we bovenaan links de zinnebeelden van vermaak en uitgelatenheid met daarnaast een studentengezelschap op een kunstavond. Onderaan zien we een burgerlijk gezelschap en in een omlijsting prijkt de tafel van een ordelijke tafel in een burgerhuis, die via een kraan overloopt in een studententafel waarop men een bonte mengeling van pijpen en glazen ziet.
Het beeld van “Liefdeliederen” spreekt voor zich: een slanke maagd die oprijst uit een bloemenveld, die haar liefde bezingt en hoopvol in de verte blikt.
Het werk werd in 1903 opnieuw uitgegeven in een “Volksuitgave”, bij uitgeverij Postema en van Raalte in Laken. Bij beide uitgaven zijn ook bijlagen verschenen, met een inleiding van Hugo Verriest, een uiteenzetting over het ontstaan van het Studentenliederboek door Karel Heynderickx zelf en alle liedteksten zonder partituren.
Overzicht van de inhoud
Vaderlandse Liederen
- Wij zijn de druppels van de zee - (Peter Benoit)
- Voor God en Vaderland - (Em. Wambach)
- Waakt! - (F.-A. Gevaert)
- Mijn vaderen – (Arth. de Meulemeester)
- De Vlaamsche zonen zingen vrij en blij – (Arth. De Hovre)
- Voor Vaderland en Vorst – (Fr. Adams)
- Aan Vlaanderen – (Paul d’Acosta)
- Dat Vinnig Vlaamsche Bloed! – (E. de Peñarada)
- De Maagd van Vlaanderen – (Arth. De Meulemeester)
- Aan het Vlaamsche Land – (Emiel Smets)
- Hand in Hand – (Arth. De Hovre.)
- Heil Vlaanderen – (J. Van Dijck)
- Verre van Vlaanderen – (Arth. De Meulemeester)
- Kerelslied – (Osc. Van Durme)
- Het Kerelskind – (Arth. van Zulte)
- De Vlaamsche Wacht – (Jozef Duclos)
- De Zanger – (Arth. van Zulte)
- De Minnezanger – (Arth. van Zulte)
- Een Eikenboom ken ik – (L. Hinderijckx)
- Wie kan U ooit vergeten? – (Fr. Mille)
- Te Groeninghe – (B. Raes)
- Schud uw Manen - (Fr. De Coninck)
- Christen Vlaming – (Osc. Depuydt)
- Één man, één woord – (Leo Vanderhaegen)
- Mijne Moedertaal – (L. Nachtergaele )
- Mijn Vaderland – (Alfons Wijbo)
- Vlaenderen – (G. Antheunis)
- Ik zie een Maged – (Arth. de Meulemeester)
- Welaan, gij Vlaamsche Zonen – (Arth. de Hovre)30. Der Kerels Zonen – (G. Antheunis)
- Zij Loechen – (P.-Fr. Uyttenhove)
- Heil ’t Oude Diet! – (G. Van Vlemmeren)
- O Vlaanderen Gedenk! – (Hendrik Sabbe)
Mengelingen
- De Zomer Naakt! – (P. Lebrun)
- In’t Voorbijgaan – (Jan Van den Eeden)
- Lentelied – (Paul Gilson)
- Marcia Funebre – (Karel Mestdagh)
- Twee Kinderen – (Oscar Roels)
- De Dauwdrop – (Em. Wambach)
- Sage van Koning Hagen – (Lodew. Mortelmans)
- O! ’t Ruischen van het Ranke Riet – (Ernst Brengier)
- Geurend, blozend bloeit gij, roosken – (Osc. Van Durme)
- De Vriendschap – (Jozef Ryelandt)
- Mijne wenschen – (Em. Verrees)
- Jachtlied – (Arth. de Meulemeester)
- Ik weet een Huisje staan – (Eug. Dierckx)
- Zingen – (D.C.)
- Vervlogen Geluk – (Dorsan Van Reysschoot)
- Aan een Bruid – (Arth. de Meulemeester)
- Bruiloftslied – (Arth. de Meulemeester)
- Gondellied – (Osc. Van Durme)
- Liefdadigheid – (Arth. van Oost)
- Wiegelied – (Jozef Ryelandt)
- Het Lied van Grootmoeder – (Jozef d’Hooghe)
- Daar is een Lied – (Arth. van Zulte)
- De Boodschap – (Emiel Smets)
- Een Meisje ging wand’len – (A. D’Hooghe – Bellemans)
- Begoocheling – (Oscar van Durme)
- De laatste Zomerroze – (Arth. van Zulte)
- De blauwe Kiel – (R. de Hovre)
- Hoop in God – (G. Antheunis)
- Lentevreugd – (J. Van Langermeersch)
- Dof grolt de grauwe zee heure klacht! – (Osc. van Durme)
- De Droefheid kwam – (Osc. van Durme)
- Huwelijksbootje – (P. Boedri)
- Vergeet mij niet – (Arth. de Meulemeester)
- Lentelied – (Arth. de Meulemeester)
- De Zwane – (C. van den Abeele)
Studentenleven
- Aan de Alma Mater – (Edgar Tinel)
- Laat klinken dat het dreunt en klatert – (A. Stordiau)
- Studentenkreet – (Ernst Brengier)
- Aan de schachten – (Leo Dubois)
- Eerste Stap – (Oscar Roels)
- Schacht zijn – (Adolf d’Hulst)
- Sa, Jongens, Op! – (Ernst Brengier)
- Met Jan – (Karel Mestdagh)
- Rooken – (L. Mortelmans)
- Mijn Pijpen – (Aug. De Boeck)
- Oud Tafellied voor Studenten – (Arth. van Zulte)
- Op het Bal – (Osc. van Durme)
- Goeden Nacht – (Arth. van Oost)
- Een Duitjen – (Karel Mestdagh)
- Testament van eenen Student – (Jef Keurvels)
- Schaatsenrijden – (G. Van Vlemmeren)
- Studere – (J. Van Dijck)
- Op Velo – (A. Reyns)
- Meidroom – (Van Vijve)
- Naar de Kermis – (A. van Zulte)
- Roeilied – (Oscar Roels)
- Blokken – (Fr. Mille)
- Wetenschap – (Lodewijk Mortelmans)
- Buis – (F. Mertens)
- Buizelied – (August de Boeck)
- Triomflied – (August de Boeck)
Luim-Gezelschapsliederen-Drinkgezangen
- O de vreugd, de lust van ’t leven – (Em. Wambach)
- Een Deuntje van de Hop – (Franz Andelhof)
- Drie Sterren – (Oscar Roels)
- Grijpt den Beker! – (Jaak Opsomer)
- De Deur uit! – (Fl. van Duyse)
- God Seine die Taverne – (G. Antheunis)
- Ter Herberg – (Jozef d’Hooghe)
- Orpheus – (Ad. d’Hulst)
- Leve ‘t Vlaamsche Bier – (Ddeer van Reysschoot)
- O, schenk den beker schuimende vol! – (Alf. Wybo)
- ’t zijn Zotten – (H. Timmermans)
- Daar reed een boer naar Leuven – (Oscar Roels)
- Een Vlaamsch Lied – (Art. de Meulemeester)
- Makkers, schenkt de kelken vol – (Oscar van Durme)
- Minne, Zang en Wijn – (Arth. van Zulte)
- Vaarweldronk – (Frans Papen)
- Aad’le Wijn! – (Fr. Adams)
- Waar is de Waard – (M.-J.-A. van Droogenbroeck)
- In der Taveerne – (Osc. van Durme)
- Gaudeamus Igitur – (Arth. van Zulte)
- Viva la companeia! – (Arth. van Zulte)
- Proza – (J. Verstraete)
- De Sperreboom – (Arth. Van Zulte)
- Rookerslied – (C. van den Abeele)
- Al boven door het vensterken – (Arth. van Zulte)
- A, a, a, valete studia – (Arth. van Zulte)
- Waar de Liefdeduivel is – (J. Verstraete)
- Ik heb den heelen morgend door – (Arth. van Zulte)
- De Dood van Basel – (Arth. van Zulte)
- Een Visioen – (F. Mertens)
- Muzikantendrinklied – (J. Verstraete)
- Lof der Edele Musica – (Arth. van Zulte)
- Geschiedenis van Noë – (Arth. van Zulte)
- Ik en mijn Fleschken – (Arth. de Meulemeester)
- Een Raad – (J. Verstraete)
- (bis) De Mosselman – (J.M. De Smet)
Liefdeliederen
- ’t Is in de Mei! De Vogelen paren – (Jan Blockx)
- Wat zijt gij schoon! – (Emiel Mathieu)
- Oud Nieuws – (G. Huberti)
- Het Liedeken van de Min – (Edward Blaes)
- Ze minden elkander zoo teeder – (Fl. van Duyse)
- Serenade – (Arthur de Greef)
- De beste Borg – (Em. Verrees)
- Ik wandelde – (Jaak Opsomer)
- Bekentenis – (G. Huberti)
- Zij zong een Lied – (Ernst Brengier)
- Van Haar – (Joz. Ryeland)
- Heur Venster staat open – (Aloys Desmet)
- Ik heb geleefd, ik heb bemind – (Frans Papen)
- Liefdedronk – (Ernst Brengier)
- Pastoreelken – (Van Vijve)
- Stil, gezellig is’t vertrekje – (Van Vijve)
- Minnebrief – (Van Vijve)
- Waarom? – (Jaak Opsomer)
- Herinnering – (Arth. De Meulemeester)
- Op de Kust – (Leo Moeremans)
- Van’t Visscherken uit Kerelsland – (Paul Boedri)
- ’t Oude Minnelied – (Arth. de Meulemeester)
- Daaglijks liep ik weg en weder – (Jaak Opsomer)
- En toch, ik kan het niet vergeten – (Lod. Van Houtte)
- Das Meisken der Taveerne – (Oscar van Durme)
- O Liefste met uw Godenlach – (Mar. L van Overeem)
- God groet U! – (G. Antheunis)
- Lief Minneken – (G. Antheunis)
- Aan Haar! – (J. Verstraete)
- Meimaand – (Arth. de Meulemeester)
- Lief Duifken – (Arth. de Meulemeester)
- De Knaap en het Roosje – (Arth. van Zulte)
- Wederzien – (G. Nauwelaers)
- Lang is’t gelêen – (Arth. van Zulte)
- Liefde! – (R. Vermandere)
- Mijn Lente heet beminnen – (Emiel Smets)
- ’T Was een vrome, koene ridder – (Frans Adams)
- Ik heb U gezien – (Hendrik Sabbe)
Bronnen
- https://www.waasseclub.wordpress.com
- https://www.theater.ua.ac.be/nevb/html/
- Debaeke, Siegfried, Van Schachtendoop tot Zwanenzang: 100 jaar Vlaamse studentenleven te Leuven, uitg. Moeder Westland, Leuven, 1991.
- Goeyse, Edmond de, Prof. Dr. Karel Heynderickx en zijn studentenliederboek, Ons Leven, studentenblad te Leuven: Jef van den Eynde-nummer, 66, 25 (23 maart 1955): 27-28.
- Heyndrickx, Karel (eigenlijk Heynderickx), Studentenliederboek: deel 1, Algemeene Drukkunstmaatschappij, Brussel, 1899.
- Heyndrickx, Karel (eigenlijk Heynderickx), Studentenliederboek: deel 2, Algemeene Drukkunstmaatschappij, Brussel, 1899.
- Heyndrickx, Karel (eigenlijk Heynderickx), Bijvoegsel aan het Studentenliederboek, Algemeene Drukkunstmaatschappij, Brussel, 1899.
- Hulde van “Ons Leven” aan zijnen hoofdopsteller, verzamelaar van het studentenliederboek Karel Heynderickx, Ons Leven, tijdschrift der Lovensche studenten, 11, 40 (22 juni 1899): 1.
- Joos, Moniek, Catalogus van de verzameling van Karel Heynderickx °Sint Niklaas, 27 januari 1875, + Doesburg (Ned.), 4 oktober 1962, Stadssecretaris, Secretaris-generaal, Catalogi van speciale verzamelingen Nr 4, Stedelijke openbare bibliotheek Sint-Niklaas, 1978.
